Kinderen horen er helemaal bij?!

“Mag ik het dan niet goedmaken met God?”, verbijsterd kijkt onze dochter van 6 jaar me aan. We kijken naar een kerkdienst waarin het heilig avondmaal wordt gevierd en wij doen thuis online mee. “Hoe leg ik haar dit uit?”, schiet het door mijn hoofd. En dus vertel ik haar (tussen de uitleg van de predikant door) dat het avondmaal bedoeld is voor mensen die al wat ouder zijn en al langer samen met Jezus leven. Dat is tenminste wat de traditie zegt. Haar vraag blijft de rest van de zondag rondzingen in mijn hoofd.

Geloofsopvoeding

In de kerk bezoeken de kinderen het kinderwerk, mogen ze vooraan staan als er een baby’tje wordt gedoopt en organiseren we met enige regelmaat een kinderdienst. We vinden het belangrijk dat de kerk programma’s aanbiedt op het niveau van de kinderen en aansluit bij hun ontwikkeling en beleving. Ik ben dankbaar voor de groei die kerkelijk kinderwerk de laatste jaren heeft doorgemaakt!

En toch… blijft de vraag van mijn dochter knagen. Ze is als baby gedoopt maar het eerstvolgende moment waarop de kerk een ritueel of sacrament biedt waarin zij zelf een actieve rol krijgt, is pas bij het doen van belijdenis. Aansluitend zal ze dan toegang krijgen tot het Avondmaal. In onze kerkelijke traditie gebeurt dat meestal rond het 18^e levensjaar.

In de tussentijd staat de geloofsopvoeding zeker niet stil. Zowel in het gezin, als op school en in de kerk krijgen kinderen handvatten aangereikt om te leren en te ervaren. Deze momenten zijn echter meestal niet publiek maar ‘achter de schermen’. Het markeren van mijlpalen die een kind bereikt en rituelen om het geloofsgroeiproces te begeleiden, lijken in de gemeente te ontbreken.

Emmaüsgangers

In het verhaal van de Emmaüsgangers geeft Jezus onderwijs aan twee leerlingen. Ze waren erbij toen Jezus het brood en de wijn een nieuwe betekenis gaf en die verbond aan zijn lijden, sterven en opstanding uit de dood.

De Emmaüsgangers hadden het voorrecht nogmaals met Jezus aan tafel te zitten en het gebroken brood uit zijn handen te ontvangen. En die keer drong het tot hen door: Dit is onze opgestane Heer! De Heilige Geest opende door de rituele handelingen hun ogen en hielp hen Gods waarheid te zien. Jezus nam hen bij de hand, gaf hen onderwijs en rituelen.

En dat is volgens mij precies wat we onze kinderen moeten bieden: een traject waarin we samen met hen onderweg zijn. Onderweg naar Jezus. We leren samen uit de Bijbel. We doen met elkaar activiteiten die passen bij het volgen van Jezus. Geen verplichte onderdelen, maar ieder op eigen niveau en gericht op de gaven en interesses van het kind. We leren hen bijvoorbeeld omkijken naar een naaste in nood. En we praten vooral veel over wat God doet in ons leven en in de wereld om ons heen.

Mijlpalen en rituelen

En: daarbij markeren we mijlpalen en bieden rituelen.

Bij het markeren van mijlpalen denk ik aan het uitreiken van een medaille als een kind de Bijbelboeken kan opzeggen, een feestelijk moment als het kind een eerste eigen bijbel krijgt en dit zou gekoppeld kunnen worden aan de doopverjaardag van het kind, etc. Er zijn talloze mijlpalen te bedenken.

Rituelen zijn handelingen waarmee mensen de werkelijkheid van Gods aanwezigheid leren te ervaren door de werking van de Heilige Geest. Wij kunnen passende rituelen ontwerpen die afgestemd zijn op de ontwikkeling die kinderen doorlopen. Rituelen die erop gericht zijn om toe te groeien naar deelname aan het Avondmaal op een bepaalde leeftijd.

Kortom, de toegang tot het Heilig Avondmaal wordt onderdeel van een groter traject waarin een kind op verschillende manieren geloofsonderwijs ontvangt.

En bij dit alles staat Jezus centraal die zei: Laat de kinderen bij me komen, hou ze niet tegen, want het koninkrijk van God behoort toe aan wie is zoals zij. (Marcus 10:14).

Geschreven door Nanda Langkamp-van Eijk.